Çocukluğumuzdan bize sağımızı solumuzu ayırt etmeyi öğretseler de bazen kafa karışıklığı yaşayabiliriz. Bazıları için bu ayrımı yapmak daha da zordur. Hiç bir zaman alt alta karıştırmamakla birlikte bilim insanları bahis sağ sol derken neden bazılarımızın kafası karışıyor sorusunu araştırdılar, gelin detaylara birlikte bakalım…
Kaynak:https://www.bbc.com/future/article/20…
Çocukça bir kusur gibi görünse de, birçok yetişkin sağ ve solu birbirine karıştırır.
Bazı insanlar için sağı solu ayırt etmek çok kolay olsa da yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre yaklaşık altı kişiden biri ayırt etmekte zorlanıyor. Sorun yaşamadığına inananlar bile ortam gürültüsü veya diğer etkenler nedeniyle bu soruyu yanlış cevaplayabilirler.
Nöropsikoloji profesörü Ineke van der Ham, “Kimse ön ile arkayı veya üst ile alt arasında ayrım yapmakta zorlanmıyor, ancak sağ ve solun ayırt edilmesi farklı bir konu” diyor. diyor.
Profesör simetri yüzünden olduğunu söylüyor, çünkü birinin önündeyken sağ tarafı solumuz oluyor, bu da her şeyi daha da kafa karıştırıcı hale getiriyor.
Sağ-sol ayrımı aslında hafıza, dil, görsel ve uzamsal işlemleme ve zihinsel döndürme gerektiren oldukça karmaşık bir süreçtir.
Araştırmacılar beynimizde tam olarak neler olup bittiğini ve bunun neden bazı insanlar için diğerlerinden daha kolay olduğunu anlamaya yeni başlıyor.
Kuzey İrlanda’daki Belfast Queen’s Üniversitesi’nde klinik profesörü ve pratisyen hekim Gerard Gormley, “Bazı insanlar sağdan soldan doğarlar ve bunu düşünmeden yaparlar” diyor.
Doktorların yanlış yöne müdahale etmesine neyin sebep olduğunu anlamak için Gormley ve meslektaşları, tıp öğrencilerinin sağ-sol karar verme deneyimleri üzerine bir çalışma yürüttüler ve süreci incelediler. Öncelikle katılımcıların anında cevap veremedikleri durumlarda hangi teknikleri hatırladıkları incelenmiştir. Bazıları, yazmak için hangi elleri kullandıklarını veya hangi elleriyle gitar çaldıklarını ayırt edebildiklerini söyledi. Bazı insanların vücutlarında iki tarafı ayırmak için dövme veya piercing vardı.
Diğer aşama zihinsel olarak kendilerini döndürmek.
‘Yüzüm sana dönükse, sol elim sağ elinin karşısında olacak.’ kendilerini karşılaştırırlar. Diğer araştırmalar, insanların kendi ellerinin veya vücutlarının döndüğünü hayal ederek sağı ve solu ayırt etmesinin daha kolay olduğunu gösteriyor.
Van der Ham ve meslektaşları tarafından 2020’de yayınlanan araştırma, insanların yaklaşık yüzde 15’inin sağ ve sol ayrımı yapma konusunda kendilerini yetersiz bulduğunu ortaya koydu.
Araştırmaya katılan dört yüze yakın katılımcının yaklaşık yarısı sağını ve solunu belirlemek için bir yöntem kullandıklarını söyledi. Araştırmacılar, bu stratejilerin nasıl çalıştığını anlamak için Bergen sağ-sol ayrım testi denen bir şey kullandılar. Çalışanlar, tek bir kolun vurgulandığı çizimlere baktılar ve fotoğraflarda hangi kolun gösterildiğini söylemeleri istendi.
Görüntülerin nasıl konumlandırıldığı büyük bir etkiye sahipti.
Kişinin başının arkasına bakıyor olsalardı, yani onlarla bire bir karşı karşıya gelselerdi, insanların tepkisi çok daha hızlı ve doğru oluyordu. Örnek formda, görseldeki kişi katılımcıya dönük olarak ellerini kavuşturduğunda, yani sol eli katılımcının sol eli ile bire bir olduğunda, yine daha içten tepki verme eğilimindeydi. Yani karşımızdaki kişinin konumu da kafa karışıklığında büyük rol oynuyor.
Bir sonraki soru, katılımcıların test sırasında sağı ve solu belirlemek için vücutlarından gelen ipuçlarını kullanıp kullanmadıklarıydı.
Katılımcılar önlerindeki masaya ellerini çaprazlayarak veya çaprazlamayarak oturdular ve test sırasında elleri ya göründü ya da siyah bir bezle örtüldü. Ancak araştırmacılar, bu değişikliklerin hiçbirinin test performansını etkilemediğini buldu. Başka bir deyişle, katılımcıların sağı soldan ayırmak için kendi vücutlarını kullanmaları için ellerini fiilen görmeleri gerekmiyordu.
Sağ ve sol ayrımı günlük hayatta çok değerli olmasa da ameliyat gibi anlarda hayati önem taşır.
Örneğin, bir cerrahın yanlış böbreği alması veya yanlış uzuvunu kesmesi, yıkıcı sonuçlara yol açacaktır. Tıp, sol-sağ hatalarının büyük sorunlara yol açabileceği tek alan değildir: Dümencinin gemiyi sola değil de sağa çevirmesi de aynı derecede tehlikelidir. Sonuç olarak, bazı kişilerin sağ ve sol ayrımı için daha fazla çaba sarf etmesi gerekirken, uzmanlar herkesin sağ sol ayrımını yapmakta zorlanabileceğini ekliyor.
