Güneş Sistemi’nin en büyük gezegeni olan ve yüze yakın doğal uydusu ile başlı başına bir yıldız sistemini andıran Jüpiter’in bilim dünyasını derinden ilgilendiren bazı özellikleri var. Bu özelliklerinden bazıları yakın zamanda keşfedilmiş ve dikkatleri üzerine çekmiştir.
Kaynak:https://www.iflscience.com/new-aurora…
Gelecekte Jüpiter’in dört büyük uydusunu kolonileştirirsek, orada yaşayanlar yukarıya bakmaktan keyif alacaklar.
Her ayın ve diğer tüm uyduların gezegene bakan tarafından gökyüzünde asılı duran Jüpiter görüntüsünün yanı sıra, izlenecek güzel auroralar da olacak. Şaşırtıcı bir şekilde, bu, sistemi ziyaret eden herhangi bir uzay aracını değil, dünyadaki en büyük teleskoplardan birini kullanarak keşfettiğimiz bir şey. Jüpiter’in kudretli auroraları iyi bilinir ve bulundukları yerde güneş rüzgarının azalmasına rağmen dev gezegenin sıcaklık kararlılığı üzerinde garip etkileri olduğu düşünülür. Jüpiter uydularının aurorasının UV bileşenleri, ince atmosferlerine ve ilişkili manyetik alanların olmamasına rağmen daha önce çalışılmıştı. Şimdi araştırma, görünür spektruma genişletildi ve bu ayların atmosferleri hakkında bildiklerimiz genişledi.
The Planetary Science Journal’daki iki makale, Keck Gözlemevi’ndeki Yüksek Çözünürlüklü Echelle Spektrometresi (HIRES) tarafından toplanan sonuçlara ve diğer büyük teleskoplardan alınan spektrograflara dayanmaktadır.
Optik aurora ilk kez üç uydu üzerinde inceleniyor. Aylar gün ışığındayken, kutup ışıklarının görülmesi olası değildir ve Dünya, uyduların uzak tarafını gözlemlemek için Güneş’e çok yakındır. Bunun yerine ekip, Jüpiter Güneş’in ışığını engellediğinde uyduları gözlemledi. Caltech’ten Dr Katherine de Kleer, “Bu gözlemler yanıltıcı çünkü uydular Jüpiter’in gölgesinde neredeyse görünmez hale geliyor” dedi. Uyduların sönük kutup ışıklarının yaydığı ışık, teleskopu gerçek yere çevirdiğimizin tek kanıtı.
Dünyanın kutup ışıklarına, atmosferdeki gazlarla çarpışan, gördüğümüz renkleri üreten ve yüklü parçacıkları doğru bir şekilde kutuplara yönlendiren bir manyetik alan neden olur.
Bu renkler, parçacıkların etkileşime girdiği belirli gazlara bağlıdır. Io, sadece manyetik alanın kalbine en yakın uydu değil, aynı zamanda yüzlerce kilometre yüksekliğindeki volkanik sarkıtlarla sürekli yenilenen bir atmosfere sahip olduğu için her şeyin en farklı olduğu yerdir. Sonuç, oksijenden kırmızı ve yeşille karışan sodyumun sarı-turuncu sokak lambaları gibi parlamasıdır. Auroral ışıklar, her ayın o sırada Jüpiter’in eğimli manyetik alanı ve gölgesiyle nasıl ilişkili olduğuna bağlı olarak değişir. Boston Üniversitesi’nden Profesör Carl Schmidt, “Io’nun sodyumu, Jüpiter’in gölgesine girdikten sonraki 15 dakika içinde çok soluk hale geliyor, ancak güneş ışığına maruz kaldıktan sonra iyileşmesi birkaç saat alıyor” dedi. Denklemdeki oksijen bileşeni çok daha kararlıdır ve Io’nun yörüngesinin kısalığı göz önüne alındığında genellikle hakimdir.
Europa ve Ganymede’nin ince atmosferleri bu ışıkları oluşturacak kadar güçlüdür, ancak Dünya’nın baskın yeşili yerine koyu kırmızıya dönerler.
Bu uyduların üçünde de, Io’daki potasyum ve Europa/Ganymede’deki oksijenin neden olduğu, gözlerimizle görülemeyen ancak teleskoplarla saptanabilen bazı yakın kızılötesi kutup ışıkları vardır. De Kleer, ‘Aurora’nın farklı renklerinin parlaklığının bize bu ayların atmosferlerinin nelerden oluştuğunu yaklaşık olarak anlattığını söyledi. “Moleküler oksijenin, tıpkı Dünya’da soluduğumuz gibi, muhtemelen buzlu ay atmosferlerinin ana bileşeni olduğunu keşfettik.” Bu bulgular en az algılanamayan renkler kadar önemlidir. Araştırmalar, Europa’nın iç okyanusundan kaynaklandığı düşünülen gayzerlerin geçmişte tespit edilmiş olmasına rağmen, Europa’nın atmosferinin sadece beşte birinin su buharı olduğunu gösteriyor. Callisto’nun aurora’sı o kadar soluk ki, ekip bir yeraltı okyanusu olduğundan şüphelenilmesine rağmen Ganymede’nin atmosferindeki suya yalnızca bir üst sınır koyabildi. Bu sonuçlar, çok daha fazla su bulan UV araştırmasıyla çelişiyor. Belgeler, Jüpiter’in gölgesinden geçişin Europa ve Ganymede’nin atmosferlerinin bileşimini de değiştirebileceğini öne sürüyor.
Bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!
